OVER yani Yumurtalık kistleri, yumurtalıkta veya yüzeyinde genellikle içi sıvıyla dolu keselerdir. Kadınlarda rahimin sağında ve solunda yerleşmiş iki adet yumurtalık bulunur.  Bir tarafından bağla rahime tutunurken diğer taraftan içinden kanlanmasını sağlayan damarların da geçtiği bağla karın yan duvarına tutunur. Üreme çağında yaklaşık büyüklükleri 2-3 cm dir ancak menapozdan sonraki dönemlerde boyutlarında küçülme olur.

Yumurtalar yumurtalıklarda gelişir ve olgunlaşır. Yumurtalar, doğurganlık yıllarında aylık döngüler halinde gelişip çatlayarak (ovulasyon) salınır.

Yumurtalık kistleri yaygın jinekolojik hastalıklardandır. Çoğu zaman bir şikayete sebep olmaz ve jinekolojik muayene esnasında rastlantısal olarak tespit edilir. Kistlerin çoğu fonksiyonel kist dediğimiz yumurta gelişimi veya ovulasyon dediğimiz yumurtlama olayı ile ilgilidir. Bu tür kistlerin çoğu tedaviye gerek kalmadan kendiliğinden geriler ve kaybolur.

Ancak bazen yumurtalık kistleri yumurtalığı yerinde tutan bağların etrafında dönmesine neden olarak yumurtalığın kanlanmasını bozabilir. Bu durum over veya adneks torsiyonu olarak adlandırılır ve acil müdahale gerektirir. Bakınız OVER TORSİYONU. Bazen de kistlerin patlama ve yırtılmasıyla kist içindeki sıvının karın içine yayılması, kist cidarından karın içine kanama meydana gelebilir. Bu durum da OVER KİST RÜPTÜRÜ olarak adlandırılır. Yumurtalık kanserleri daha nadir görülür ve kist şeklinde kendini gösterebilir. Yumurtalıklar karnın leğen kemiği içindeki derin kısımlarına yerleştiği için kistler çok büyük boyutlara ulaşmadığı sürece belirti vermeyebilir. Bu nedenle  sağlığınızı korumak, olası yumurtalık kistlerinin erken saptanması için düzenli jinekolojik muayene yapılması önemlidir.

Semptomlar

  • Çoğu yumurtalık kisti belirti vermez.
  • Karın alt bölgesinde ağrı, dolgunluk, ağırlık hissi
  • Tek veya iki taraflı kasık ağrısı
  • Karında şişlik

Ani başlayan şiddetli ağrı, ağrıyla birlikte bulantı kusma, baş dönmesi , bayılma, soğuk terleme gibi şikayetlerde acil doktora başvurulması gerekir.

Nedenleri

Over kistlerinin çoğu fonksiyonel kist dediğimiz adet döngüsü (yumurta gelişimi ve ovulasyon) ile ilişkili kistlerdir.

Dermoid kistler sık karşılaşılan iyi huylu yumurtalık kistlerindendir. Matür kistik teratom olarak da adlandırılır. Yumurtalığın germ hücresi dediğimiz hücrelerinden kaynaklanmaktadır. İçeriğinden germ hücrelerinin dönüşme potansiyeli olan yağ, kıl, diş, kıkırdak, troid dokusu gibi dokular bulunabilir. Bu kistler kendiliğinden geçmez. Cerrahi olarak tedavi edilmesi gerekir. Cerrahide genellikle laparoskopik yöntem tercih edilirken nadiren çok büyük boyutlu dermoid kistlerde açık cerrahi gerekebilir.

Seröz veya müsinöz kistadenoma yumurtalığın yüzeyini örten hücrelerden kaynaklanmaktadır. Bu kistlerin içeriği kaynaklandığı hücre tipine göre seröz (daha sulu) veya müsinöz (daha az akışkan sümüksü yapıda) olabilir. Bu kistler iyi huyludur ancak çok büyük boyutlara (özellikle müsinöz kistadenomlar) ulaşabilmektedir. Cerrahi olarak tedavi edilmesi gerekir.

Endometrioma: Rahim iç zarı yani endometrium dokusunun yumurtalıkta bulunması sonucu ortaya çıkan kistlerdir. İyi huylu olmasına rağmen hayat kalitesini ciddi derecede olumsuz etkileyebilir. Hormon bağımlıdır yani yumurtalıklardan östrojen ve progesteron dediğimiz kadınlık hormonları salgılandığı sürece büyüme ve tekrarlama potansiyeli bulunmaktadır. Kasık ağrısı, kısırlık, adet düzensizliği, adet sancısı (dismenore), cinsel ilişki esnasında ağrı gibi şikayetlere neden olabilmektedir. Tedavi hasta özelinde değerlendirilmelidir. Bazen ilaçla (medikal tedavi) hastalar takip edilirken bazen cerrahi ile kistlerin çıkarılması gerekebilir.

Tanı

Yumurtalık kistleri jinekolojik muayene esnasında pelvik muayenede saptanabilir. En sık vajinal yoldan yapılan transvajinal ultrasonografi tanıda hekime yardımcı olur. Ultrasonografi kistin yapısı, bölme sayısı, içeriğindeki sıvının karakteri, kist duvarının yapısı, çevre dokularla ilişkisi hakkında hekime bazı bilgiler verir. Ancak ileri inceleme için MR görüntüleme gibi ek görüntüleme yöntemleri gerekebilir. Yine tümör markırları dediğimiz bazı kan testleri tanının desteklenmesi ve tedavi takibi açısından önemlidir.

Tedavi

Yumurtalık kistleri tedavisi kistin yapısına ve çeşidine göre değişmektedir. Cerrahi tedavi gerektiren kistlerde yöntem öncelikle laparoskopi gibi daha az girişimsel yöntemler olmalıdır.